Ubuvanganzo bw'umwimerere nyarwanda

Bahiriwe n'urugendo

048. BAHIRIWE N’URUGENDO

       

   Iki gisigo kitacyuzuye kiri mu bwoko bw’impakanizi n’ubwo kigifite imikarago 212.  Sekarama yagituye umwami Rwabugili amushimira ko yari amaze gutsinda u Bumpaka mu bitero bibiri. Ubwo hari nko mu mwaka w’1867-1868.  

 

       Bahiriwe n’urugendo

       Abagabe ba Bugaragara na Bugaba,

       Bakumbuye imirwa.

       Bahamya inzira,

005 Babwirije i Nduga.

 

       Bimye u Buganza,

       Ruganza-bashi yambitse Nyamurunga.

       Ayihunda abahinza,

       Abahungura ibihugu.

010 Arafata Rwanika-mpiri

 

       Amuzana ku ruge,

       Amwivuze nka Kabibi.

       Amuca uruhindo,

       Aramwivuga nka Murinda.

015 Bahiriwe n’urubanza

      

       Bamarira ibihugu,

       Abamarirwa b’urubanza rwa Rubazi

       Yabaza Sengoga mu Nta-ngoga.

       Yivuga ingogo igarambiye ibihugu,

020 Ngoboka ya Mabara

    

       Atsinda impabe

       Arayivuga arayibamba.

       Aherwa ho ingabe,

       Ahigurwa ingoma

025 Ngabo igarambiye ibihugu.

 

       CYILIMA  I  RUGWE

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga na njye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

       Yayimariye urugumye Maronko,

       Umwami waronkera icyarimwe

       Uwo muhigo uracyura imigisha.

       Ahiga impundu

030 Zivuga i Rwanda urwunge,

 

       Anyaga Bihembe inka n’ingoma

       N’abagabe agaruje imana,

       Bugabo ayereka abagabo.

 

        KIGELI  I  MUKOBANYA

      

        Data ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga na njye

        Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

       Yayimariye urugumye Rubadukana-ngabo

035 Umugabe warwanira inka n’inkumi,

 

       Akura se mu iziga

       Agarika ingogo,

       Aratsinda, Rugina irambara.

       Akaburwa n’ishema Mushika-ruge,

040 Iyo nkora ni yo yatwitse

 

       Urugo rwa Kirabya,

       Kiramba ziramurambika.

       Ruba urubanza ruramuhira,

       Muhiguzi amuhigura

045 Inka n’ingoma y’Ingabe

 

       Yarwaniye ku Musembura-mano.

   

       MIBAMBWE SEKARONGORO MUTABAZI

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga na njye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

       Yayimariye kizima

       Umugabe wazindukira i Mabiho

       Atsinda inzimu zamamaye,

050 Arahonda inzokorera.

 

       Uw’impabe yamubambye i Mpororo,

       Impundu zivugira icyarimwe

       Barosa ziramusanganira ingoma.

 

       YUHI II GAHIMA

 

        Data ga Runyagira-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

        Urampe urubuga nanjye

        Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

        Yayimariye urugumye Muhire

 055 Wa Muhoza waguraga Nyiribiti,

 

       Umutarama atetse i Rutebya-ntaho.

       Amwaka ingoma

       Amuhindura ingunge,

       Amuha ingona zo mu ruzi

060 Imbirizi ziramushoka.

 

       NDAHIRO  II  CYAMATARE

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga nanjye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

       Yayimariye urugumye Munoza-ndagano

       Nyiri umugambi udapfa,

       Yatuvuriye urugumye

       Ashokeye ingoma,

065 Yuhagira ingoma.

 

       Ng’uwo umugambi watubereye muhire,

       Yuhagira inka Mutarushwa,

       Jye  sinemeye kurushwa.

       Ye Bagambirira b’ingenzi

070 Bagendanaga na Mirima,

 

       I Mirimba ikatwegera na Migezi.

       Ye badateba barwaniraga Mutukura,

       Abatambyi bayiguze

       Na Gitondagira-ngeri.

075 Ye ngabo zagenzaga Rugabo,

 

       Ziri mwo Rugomba-ngogo

       Yarwiguze na Bagomba-ndimiro.

       Ye Batarima bagendanaga imirimba

       Yateranya atega inganji Rugina.

        RUGANZU  II  NDOLI

 

        Data ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

        Urampe urubuga na njye

        Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

080 Yayimariye urugumye Mutaganzwa

       Umugabe watuvuga umugando,

       Aturutse i Mugenda-vuba

       Kwa Ngendo-vuba ya Minyereri,

       Maze ngo avuge barumva

085 Ziramusanganira ingoma.

 

       Karuhura ko yagishukanye ubuhatsi

       Akarubyara uburiza,

       Zigakamwa umutuzo

       Inka zikororoka mu Rwanda.

 

       MUTARA  I  SEMUGESHI

 

       Data  ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

      Urampe urubuga nanjye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

090 Yayimariye urugumye Rugogwe

 

       Umugabo watunyagiye inka,

       Z’i Butemwa-buto bwa Matare-mato

       Icyo gihugu cyose akigira u Rwanda.

       Ubwo bwatsi ntibwaburanwa bwa Matare,

095 Matambwe yarabwigaruriye

 

       Abwendera ingoma.

       Yabugarukanye n’u Buvuza-nzara

       Sengoga aburonkana  ingoga,

       Abukura mwo ingunge

100 Abubwiriza ingundu,

       Mashema arabwizanira bubata.

 

       KIGELI  II  NYAMUHESHERA

 

       Data  ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga nanjye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

     Yayimariye urugumye Migabo,

       Umugabe wagarambiye ibihugu,

       Atunyagira iz’i Bukwi-buto

105 Aho atetse zimusanga i Nyamukuma.

 

       Akumura iz’ibihugu byose,

       Acurisha amacumu

       Azagaruza Abahunde.

       Ye muhumuza waduhagije amariza

110 Akadukwiza amashyo,

 

       Agasagurira Rubanda

       Yatugororeye izitaranza,

       Rubamba-mugoyi rwa Kamara-mpaka

       Aradukwiza Ruhaka-byaro.

       MIBAMBWE II GISANURA

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

      

      Urampe urubuga nanjye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

115 Yayimariye urugumye Mugarishya

 

      Amushingiriza uwa Muganda-horo,

      Amuhonda ubuhiri mu nkomo,

      Amukubita nk’inkuba,

      Inkungugu iraryana i Nkotsi

120 Ahora yihaniza Mugara, Mugarishya.

 

       YUHI  II MAZIMPAKA

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga na njye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

       Yayimariye urugumye Mugambwa

       Umugabe wakura Mugara ku rugamba,

       Atashye i Vuza-biru

       Akura kwa Mugara ku bugabo.

 

       CYILIMA II RUJUGIRA

 

       Data ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga na njye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

125 Yayimariye urugumye Nkurimba-mu-mbuga

 

       Umugabe wagaruye Gisigwa-ntote,

       Rwanika amuhunda Rugina.

       Amunyaga ingundu,

       Amwambitse ingoma.

130 Amucira imfizi ibitsi

 

       Aratembagiza ibiseso.

       Dukubura ubwatsi n’isambu,

       Musangwa na Musanganizwa-ngoma,

       Ndasogomba u Buguru wabugaruye.

135 Yabuciye umukenya Karuhura ,

 

       Nta muhinza yasize iwa Mutaga

       Yahasize itongo i Buguru.

       Bwagarutse bwumanye,

       Ubwo bwokoye Gikoko

140 Yarakongeje mu isenga,

       Ashanguka amaguru.

 

        KIGELI  III  NDABARASA

 

        Data ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

        Urampe urubuga nanjye

        Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

       Yayimariye urugumye Bugabo,

       Umugabe wakandagira imfizi y’i Butayi,

       Igatega ireba Mugina.

 

        MUTARA II RWOGERA

       

       Data-ga Runyaga-bihumbi

       None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga nanjye

       Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

145 Yayimariye urugumye Nzigwidahera,

 

       Umugabe wakurikira inkumi,

       Yakowe i Maragi

       Agarura i Maragara,

       Ahorera Bugabo ningoga.

150 Rugogwe rwa Ngoroyamabano ya Mpibicuba

      

       Akubita Mizage intorezo,

       Ntuku irambara.

       Abwiriza Ntungane

       Agereka intumbi ku Cyera-mitwe,

155 Arivuga iravumera Rugina.

 

       Azibwiriza ashize ubwoba,

       Rwenga rwa Gahima, Umugabe wahimuraga

       Nyiramaza.

 

        KIGELI  IV RWABUGILI

 

        Data ga Runyaga-bihumbi

        None wagaruye ibihugu

       Urampe urubuga nanjye

        Nkubwire urugumye rw’ingoma

 

       Wayimariye urugumye na we

       Ruboneza-misakura rwa Kamara-mpaka,

160 Uri Umugabe wakuye u Bugoyi ku ijabo.

      

      

       Uyibyarira uburiza neza,

       Burega bwa Murekezi wa Mpibicuba

       Uti: iminsi ni icumi.

       Ndacurisha aya macumu, 

165 Nzakunyagira iz’ibihugu byose,

 

       Nzakubyarira ubuheta.

       Numvise n’amatwi yanjye dutaramye,

       Narebye n’amaso yanjye,

       Ingeri wayihinduye ubutaka.

170 Ntibaruhije bakwigera,

 

       Wabagaruje uruhanga

       Abahungu na bo wabazanye mpiri.

       Wivuga izo mu mpabe wagishukanye mu Muteri,

       Nakureba uteze amakamba,

175 Na yo Mukiga itamirije amaraba,

 

       I Nduzi  bararira.

       Urya ni umugani wahasize Kigeli,

       Ushorera ingundu,

       Wambika ingoma

180 Utsinda ingunge,

 

       Utanga akaraga.

       Ngendo mu bagabo ya Mucikirwa

       Wacukuye amahanga,

       Ugahinga ab’amakeba

185 Bakaba inkungu.

 

       Abo ni inkungu kwa Muryanyi

       Bararya ibizira ab’i Gatsindwe,

       Irabacukuye Rugina.

       Yabahaka Muteri

190 Abatayituye ikabatetereza.

 

       Sintungwe n’imwe

       Mpora ngutambira,

       Wateje iz’amakeba ndarangira.

       Kandi ntundebane umukekwe

195 Ngo ni uguhera iswa kwanjye,

 

       Si ukugira injyishywa ntiyabire

       Ikaba intenderi.

       Ndayirata uko wayitanze 

       Nasanze iteze itendeje,

205 Nka Rutenderi nkuru

 

       Itunze n’imbaga yawe.

       Iyo tubagara iba ikamwa ntiteke

       Tukanywa umuhondo.

       Unsanganye Nyamiringa,

210 Wihete Karinga,

 

       Wikure amakeba

       Uzadukwize amagana.



18/08/2008
0 Poster un commentaire

A découvrir aussi


Inscrivez-vous au blog

Soyez prévenu par email des prochaines mises à jour

Rejoignez les 436 autres membres